22 września wybrałam się Parku Etnograficznego w Tokarni, by zrelacjonować Wam jak wyglądały obchody żydowskiej części festynu “Smaki Jesieni”. Kuchni żydowskiej towarzyszyły obchody Święta Sukot i utwory w języku jidysz.
Kuchnia żydowska
Zastanawiałam się jak najlepiej byłoby ją zdefiniować i wymyśliłam pewne równanie. Wystarczą tak naprawdę dwa składniki:
kuchnia żydowska = wymogi religijne + lokalne warunki geograficzno-obyczajowe
Bistro Jak w Domu
Na wydarzeniu można było spotkać zarówno osoby, które doskonale znały kuchnię żydowską, jak i tych, którzy dopiero po raz pierwszy zetknęli się z tymi potrawami. Strzałem w dziesiątkę okazała się lemoniada po żydowsku oraz placki dyniowo-ziemniaczane, przygotowane przez kieleckie bistro Jak w Domu. Podawano je z dynią po sefardyjsku lub gęsimi pipkami, co przyciągnęło uwagę wielu uczestników festynu.
„Placki ziemniaczane w tej wersji są zupełnie inne niż te, które do tej pory jadłam” – wyznała mieszkanka Kielc, podając talerz swojemu mężowi. “Spróbowaliśmy z ciekawości. Bardzo dobre, takie oryginalne. Dynia jest tak miękka, że rozpływa się w ustach. Za chwilę pójdziemy po czulent”.
Bila Cafe z Bilczy
Na swoim stoisku oferowali gęsinę z kaszą gryczaną i rydzami, pierogi z grzybów leśnych i kapusty, holiszkes z indyka, śledzie po żydowsku z żurawiną, zupę leśną, a także chałkę ze smalczykiem z fasoli. Pojawił się także kompot z jabłkami i cynamonem, jabłecznik i babeczki o nazwie „mehren kuchn cymes” – wydaje mi się, że wzorowane na cymesie, a więc mogły znaleźć się w nich marchewka, suszone śliwki, cynamon..
Koło Gospodyń Wiejskich Zrecze Chałupczańskie
O tym, co przygotowało KGW Zrecze Chałupczańskie opowiedziała mi jedna z Gospodyń. Oprócz wymienionych na załączonym filmiku potraw przygotowano ciasto dyniowe, sernik, kruche ciasteczka..
“Mamy też samsę. Samsa to jest pieczony pierożek w kształcie trójkąta bo takie są głównie pierogi w kuchni żydowskiej. Zawiera wołowinę, szczypiorek i paprykę.”
Smak Odzyskany
Stoisko Magdy, autorki bloga Smak Odzyskany zainspirowało mnie, by nadal odkrywać kuchnię żydowską. Kawa z kardamonem jest czymś, co zdecydowanie powtórzę u siebie w domu, chociaż wątpię by udało mi się powtórzyć jej wyśmienity smak.
Mini rugelach
Nic innego jak rogaliki z nadzieniem. Zdążyłam zrobić zdjęcie ostatniej porcji – zniknęły w oka mgnieniu.
Pięknie zapleciona chałka
Nie mogło zabraknąć jednego z najpopularniejszych żydowskich wypieków.
I nareszcie się poznałyśmy!
Obchody Sukot
Sukot, inaczej Święto Szałasów, przypada pięć dni po Jom Kipur. Trwa od 15 do 21 dnia miesiąca tiszri. W kalendarzu gregoriańskim to święto ruchome, przypadające na przestrzeni września i października. Upamiętnia ono czterdziestoletnią wędrówkę Izraelitów przez pustynię po ich wyzwoleniu z niewoli egipskiej. Jest to czas radości, wdzięczności za plony. Święto Szałasów podkreśla cykliczność życia oraz związek człowieka z Bogiem i naturą.
Wcześniej znałam to święto tylko z książek o judaizmie i kuczek, które w dalszym ciągu można odnaleźć w wielu polskich miastach. Dopiero zorganizowane w Parku Etnograficznym w Tokarni wydarzenia pozwoliły mi poczuć klimat tego święta. Podczas warsztatów plenerowych uczestnicy ozdabiali szałas papierowymi dekoracjami i pracami plastycznymi.
Przed koncertem klezmerskim siedzieliśmy w środku na dywanie i drążyliśmy niewielkie dynie, aby następnie móc stworzyć z nich lampiony. Nad nami – wedle żydowskiej tradycji – znajdował się „dach” stworzony z roślinności. Były to gałęzie drzewa iglastego, prawdopodobnie sosny. Tuż obok namiotu można było przysiąść się do stołu, aby przygotować ozdoby, a także wykonać lulaw.
LULAW
Zgodnie z tradycją nie mogło zabraknąć specjalnej świątecznej wiązanki. Lulaw składa się z czterech gatunków roślin – liści palmy daktylowej, etrogu, czyli owocu przypominającego cytrynę oraz gałązek mitru i wierzby. Poszczególne rośliny niosą symboliczne znaczenie reprezentując elementy ludzkiego ciała. Dla przykładu smukłe liście palmy daktylowej symbolizują kręgosłup, przypominający o potrzebie pielęgnacji moralności.
KUCZKA
W Polsce na żydowski świąteczny szałas przyjęło się mówić kuczka. Jest centralnym elementem święta, symbolizującym schronienia Izraelitów podczas czterdziestoletniej wędrówki przez pustynie. W krajach o cieplejszym klimacie istnieje zwyczaj nocowania w środku konstrukcji. Tradycja nakazuje by szałas pełnił rolę tymczasowego domu, przynajmniej podczas spożywania posiłków – pod tym względem Sukot idealnie wpasowało się w tematykę „Smaków Jesieni”
Chanajki – koncert klezmerski
O godzinie 14 odbył się koncert klezmerski zespołu Chanajki, związanego z Białymstokiem. Podczas występu usłyszeliśmy najpopularniejsze utwory w języku jidysz, takie jak: Dona, Dona, Beigelach, Rebe Elimelech oraz Belz. Nie zabrakło także polskiego akcentu – wykonano znane tango Rebeka.
Grupa Chanajki, utworzona przez Rafała i Alicję Grabowskich czerpie natchnienie z pieśni jidysz, Podlasia i jego wielokulturowości, promując ideę dialogu międzykulturowego. Ważną inspiracją dla twórczości grupy są dzieła Morisa Rosenfelda – żydowskiego poety pochodzącego z Polski, którego wiersze zyskały szczególną popularność w Nowym Jorku.
Dodaj komentarz